Choose fontsize:
Witamy, Gość. Zaloguj się lub zarejestruj.
 
Strony: 1   Do dołu
  Drukuj  
Autor Wątek: Filozofia a nauki szczegółowe.  (Przeczytany 4663 razy)
0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.
Michał-Anioł
Moderator Globalny
Ekspert
*****
Wiadomości: 669


Nauka jest tworem mistycznym i irracjonalnym


Zobacz profil
« : Czerwiec 15, 2010, 23:11:05 »

Filozofia a nauki szczegółowe.Arno Anzenbacher

Nauki szczegółowe można klasyfikować w różny sposób. Np:

 

1. Nauki realne :

a) Nauki przyrodnicze (np. fizyka chemia, astronomia, medycyna teoretyczna, biologia)

b) Nauki kulturowe :

b1) Nauki humanistyczne (np. historia, religioznawstwo, lingwistyka estetyka)

b2) Nauki społeczno-ekonomiczne.

c) Nauki formalne ( np. logika formalna, matematyka, nauki strukturalne )

 

Nauki realne mają za swój przedmiot określony wycinek doświadczalnej rzeczywistości i badają go za pomocą określonej metody. Jest to albo wycinek przyrody ( nauki przyrodnicze) albo wycinek tego, co powstało w wyniku ludzkiego działania ( nauki kulturowe )przy czym można tu odróżnić historię, język i sztukę jako twory ludzkiego ducha od struktur i prawidłowości występujących w życiu gospodarczym i społecznym. Nauki formalne nie mają za temat jakiegoś wycinka doświadczalnej rzeczywistości, chodzi im raczej o czystą formę, o abstrakcyjną strukturę zależności oraz o urachunkowienie wyrażeń (tzn. o to aby przy ich pomocy można było liczyć)

 

 

Trzy charakterystyczne cechy nauk szczegółowych :

1. Nauki te są empiryczne, tzn. ich przedmiot jest wycinkiem świata doświadczalnego. Wykazane związki opisowe i przyczynowe dają się w tym wycinku potwierdzić i nie wychodzą poza niego. Nauki realne wyjaśniają elementy empiryczne przez inne elementy empiryczne

 

2. Nauki realne są zredukowane tematycznie, tzn. ich przedmiot zostaje ograniczony do pewnego określonego punktu widzenia z pominięciem innych punktów widzenia.

 

3. Nauki realne są metodycznie abstrakcyjne, tzn. ich temat może być badany w taki tylko sposób, na jaki pozwala metoda; to co się nie mieści w zasięgu określonej metody, nie należy do tematu i zostaje pominięte.

 

Pytania empiryczne :

Przy jakiej temperaturze topi się miedź ? Ile zębów ma niedźwiedź polarny? Jak duże jest zużycie ropy naftowej w Australii? Jaką truciznę zawiera muchomor bulwiasty? Jak niebezpieczne są elektrownie atomowe? Kto zwyciężył w bitwie narodów pod Lipskiem? Czy węgierski jest językiem indoeuropejskim?

 

Pytania filozoficzne :

Dlaczego jest coś, a raczej nic ? Co to jest poznanie ? Co to jest prawda? Czy istnieje samookreślenie płynące z wolności? Co to jest człowiek ? Co to jest życie ?

Na czym polega sens ludzkiego istnienia ? Co to jest dobro moralne ? Co to jest sztuka ? Czy dzieje mają sens ? Co to jest język ? Czy istnieje Bóg ?

 

Filozofia a nauki realne

 

Filozofia stawia takie pytania, których niepostawienie było warunkiem sukcesu metody naukowej. Filozofia i nauki realne zakładają wstępną wiedzę o całości, potoczny przednaukowy pogląd na świat , potoczne doświadczenie świata.

Filozofia wychodzi wprawdzie od doświadczenia, ale nie zatrzymuje się na nim. Pyta ona o ostateczne warunki i źródła doświadczenia. Wychodzi od doświadczenia i pyta co leży u podstaw doświadczenia . Otóż te warunki i źródła doświadczenia nie są czymś empirycznym, nie są jednymi z rzeczy danych w doświadczeniu, filozofii więc chodzi o nieempiryczne warunki i źródła tego, co empiryczne, ponieważ elementów empirycznych nie da się do końca wyjaśnić przez inne elementy empiryczne. Inną różnicą jest to ,że filozofia pyta o całość, nie dokonuje redukcji tematycznej. Filozofia też nie zakłada żadnej metody. Filozof sam szuka swej metody. Nauki realne nie podejmując pytania o całość doświadczenia nie znają również pełnego zasięgu swych wypowiedzi. Dyscypliny, umożliwiające postęp technologiczny i ekonomiczny, nie znają skutków rozwijanych przez siebie technologii i struktur w kontekście całości ( takiej jak np. zagrożenie środowiska naturalnego, zmiany struktury społecznej itp. )

Pedagogika jako nauka szczegółowa nie umie sama określić celu wychowania. Medycyna dostrzega coraz bardziej jak potrzebne jest całościowe widzenie człowieka. Metody interdyscyplinarne nie są rozwiązaniem ponieważ zachodzi pytanie czy można uzyskać obraz całości za pomocą łamigłówki. Wydaje się , że tylko filozofia z jest w stanie z perspektywy całości wskazać naukom szczegółowym miejsce w ramach tej całości.

 

Główne kierunki pytań filozoficznych

 

Związek łączący trzy pojęcia : byt - podmiot - absolut albo świat - dusza - bóstwo obejmuje całą przestrzeń filozofii teoretycznej.

Najważniejsze stanowiska tradycji filozoficznej różnią się głównie tym, w którym z tych trzech kątów trójkąta (platońskiego) filozofowanie się rozpoczyna.

Filozofia bytu : (np. Arystoteles ) Myślenie zaczyna się od tego, że z perspektywy zjawisk pyta o byt leżący u podłoża zjawisk. Pyta więc o warunki możliwości doświadczenia w "nie-ja" Takie myślenie pyta o prawdziwe istnienie tego, co istnieje, i próbuje zrozumieć to, co istnieje, na podstawie ostatecznych źródeł jego istnienia.

 

Filozofia podmiotu : (np. Kant ) Myślenie zaczyna od pytania o "ja" jako podmiot wszelkiego doświadczenia. Pyta więc o warunki możliwości doświadczenia w "ja", w podmiocie. Jest zatem pierwotnie zorientowane transcendentalnie, tzn. pyta o podmiot świata doświadczalnego i o jego właściwości.

Filozofia ducha Smutny np. Hegel ) Myślenie zaczyna od idei. Próbuje od strony idei uchwycić warunki możliwości doświadczenia. Ten rodzaj filozofowania ujmuje zatem w jedno od strony absolutu byt i "ja", substancję i podmiot, metheksis i anamnasis, problem ontologiczny i transcendentalny.

 

Trójkąt Platona - Platon odkrywa różnicę między sferą duchową a zmysłową i zapytuje o warunki prawdziwego poznania w ramach trzech biegunów : bytu (natury), "ja"(duszy), i idei ( absolutu ).

 

Rzeczywistość - ontologia

 

Krytyka filozoficzna sfery empirycznej ukazuje, że to, co empiryczne , zakłada coś co nie jest empiryczne. Krytyka doświadczenia ukazuje ,że świat, który jawi się naszym zmysłom jest światem zjawisk - ale co leży u podłoża zjawisk ? ( Platon ) Czym jest właściwy byt, który się jawi i ukazuje w zjawiskach?

Arystoteles - " Istnieje nauka, która bada byt jako taki i przysługujące mu atrybuty istotne. Nie jest ona żadną z tzw. nauk szczegółowych, bo żadna z tych nauk nie bada ogólnie bytu jako takiego, lecz wyodrębia pewną część bytu i bada jej własności, jak na przykład nauki matematyczne. ( Met. III, 1, 1003 a ).

Czy części mojego ciała, ja sam i państwo, którego jestem obywatelem są bytem w jednakowy sposób? Jest to przecież najwyraźniej wykluczone. Są do pomyślenia trzy możliwości :

a)Właściwymi bytami są moje części ciała ( albo ich części ) , ja sam jestem zespołem tych części. Państwo jest właściwie zespołem zespołów.

b)Właściwym bytem jest państwo. Ja jestem jedynie elementem państwa, a moje części ciała są częściami tego elementu.

c)Właściwym bytem jestem ja. Moje części ciała są tym, czym są, tylko w organicznej jedności mojego ciała. Państwo jest jednością wzajemnego stosunku bytów mi podobnych.

 

Trzy klasyczne ontologiczne stanowiska

 

Stanowiska myśli presokratycznej próbowały od względności zjawisk dojść wstecz do leżącego u ich podstawy, właściwego bytu.

 

1. Jońscy filozofowie przyrody pytali o ostateczną zasadę ( gr, arche )

wszystkich rzeczy, a więc o właściwy byt, który leży u podstaw wszystkich

zjawisk. ( tales - arche - woda; Anaksymenes - powietrze )

Rozmaitość jawiącego się świata tłumaczyli ruchem i zmiennością jednego z tych żywiołów. Właściwy byt jest więc jednorodny, materialny i ma postać żywiołu.

 

2. Heraklit pytał skąd się biorą różnice, przeciwieństwa, występujące w rozmaitości i w ciągłej zmianie zjawisk. Dla niego zasadą leżącą u podstaw zjawiskowego świata jest walka przeciwieństw, sprzeczność, która wszystkim włada i wszystko utrzymuje w ciągłym ruchu i zmianie. Świat doświadczalny jest złudzeniem i pozorem Właściwym bytem jest ów boski ogień, który wszystkim włada. Filozofować to tyle co poznawać sens, rozum tego ognia

 

Pewne pojęcia ontologiczne z tradycji arystotelesowskiej

 

Arystoteles - wszystko, co rzeczywiste ma w sobie dwa momenty :

a) moment aktualności (gr. energia) wskutek którego to, co rzeczywiste, jest tym co aktualnie istnieje; moment ten nazywamy aktem (łac. actus)

b) moment możliwości (gr. dynamis), wskutek którego to, co rzeczywiste ma możność stać się czymś innym od tego, czym jest; moment ten nazywamy potencją (łac. potentia = zdolność, możliwość).

 

Ontologiczne pytanie o byt właściwy prowadzi zatem do rozróżnienia między bytem aktualnym a bytem potencjalnym. przykład str. 107. ( mój przykład ; jeśli się urodziłem byłem możliwy istniałem w formie potencjalnej jestem więc bytem bo moje istnienie dzieląc się na potencjalne i aktualne spełnia arystotelesowskie wymogi bytowania )

Arystoteles tłumaczy ruch jako przejście od potencji do aktu. To przejście od potencji do aktu zakłada jakąś przyczynowość, w języku Arystotelesa przyczynę sprawczą. Przyczyna ta aktualizuje potencję, o ile sama jest w akcie. Trzeba zróżnicować pojęcie potencji :

a) potencja czynna : zdolność wywoływania aktu, np. potencję gracza wobec piłki;

b) potencja bierna : zdolność przyjmowania aktu, albo zdolność bycia aktualizowanym przez akt, np. potencja piłki względem gracza.

Z uwagi na tą relację między aktem i potencja w bycie wszystko co rzeczywiste u Arystotelesa zawiera w sobie jako momenty jedność i różność. Właśnie przez to jest ono tym określonym, konkretnym czymś rzeczywistym.

 

Pojęcie substancji u Arystotelesa.

 

Określenia substancji ulegają zmianom ale sama substancja pozostaje bez zmian. Substancja ma charakter bytu samodzielnego, który poniekąd istnieje sam w sobie i wśród zmieniających się określeń pozostaje bez zmian.

Własności które się zmieniają w substancji mają charakter bytu niesamodzielnego. "Nie istnieją same w sobie" , lecz są tylko w czymś innym, w substancji. Owe niesamodzielne własności nazywamy przypadłościami albo akcydensami ( łac. accidere = przytrafić się )

Stosunek między substancją a przypadłością jest stosunkiem między aktem a potencją. Substancja znajduje się w potencji względem przypadłości. Te ostatnie są aktami, które określają substancję. Obie strony się też wzajemnie warunkują : substancją jest rzeczywista tylko w określeniu przypadłościowym; przypadłości są rzeczywiste tylko w substancji. Np. z krowy widzimy jej wielkość , kształt, barwę, jej ruch. odbieramy jej obecność powonieniem i słuchem . Substancja ukazuje się w swoich jawiących się przypadłościach.

 

Można rozróżnić dwa rodzaje przypadłości :

a) Przypadłości przypadkowe (albo zewnętrzne), które są substancji przydane z zewnątrz, ale dla istotnego określenia substancji są obojętne np. dla istoty człowieka jest rzeczą przypadkową , że ktoś jest blondynem.

b) własności które wynikają z samej substancji i o tyle wskazują na istotę rzeczy. Substancja "wchodzi" we właściwości i ukazuje się w nich. Klasycznym przykładem jest tu zdolność człowieka do śmiechu. Spotykamy ją wszędzie tam gdzie pojawiają się ludzie.

Tu dokonane rozróżnienie jest istotne by odpowiedzieć na pytanie jak istota bytu właściwego (substancji) ukazuje się w przypadłościach (w zjawisku). Sama substancja nigdy przecież nie jest nam dana bezpośrednio? Więc to, co przypada substancji zgodnie z jej istotą, poznajemy dopiero po długim okresie doświadczania jej. Ten czas pozwala nam na uświadomieniu która przypadłościowa własność substancji jest przypadkowa, dowolna i zewnętrzna, a która ma charakter własności. Określić istotę substancji to tyle co podać jakie są jej własności jak są one ze sobą powiązane.

 

 

Kategorie

( z gr. kategoria = sąd, orzeczenie) oznacza u Arystotelesa tyle co schemat albo forma orzekania.

Pyta : jakie są najwyższe rodzaje pojęć, jakie orzekamy o rzeczach?

 Odp : Wszystko, co możemy powiedzieć o rzeczach, powinno się zmieścić w jednej z dziesięciu kategorii. Zakłada on przy tym, że kategorie są nie tylko sposobami orzekania, ale także sposobami istnienia.W tym ujęciu kategorie są podstawowymi formami ontologicznymi w jakich istnieje to co istnieje.

 

ARYSTOTELESOWSKA

TABELA KATEGORII :

1.Substancja ( ousia )

2. Ilość ( poson )

3. Jakość ( poion )

4. Relacja ( pros ti )

5. Umiejscowienie ( pou )

6.Uwarunkowanie czasowe ( pote )

7. Ułożenie ( keisthai )

8. Posiadanie ( echein )

9. Działanie ( poiein )

10. Doznawanie działania ( paschein )

 

Pierwszą kategoria jest kategorią substancji, pozostałe wyrażają przypadłości
Zapisane

Wierzę w sens eksploracji i poznawania życia, kolekcjonowania wrażeń, wiedzy i doświadczeń. Tylko otwarty i swobodny umysł jest w stanie odnowić świat
Strony: 1   Do góry
  Drukuj  
 
Skocz do:  

Powered by SMF 1.1.11 | SMF © 2006-2008, Simple Machines LLC | Sitemap
BlueSkies design by Bloc | XHTML | CSS

Polityka cookies
Darmowe Fora | Darmowe Forum

car-o svcraft brodria magiaslonca chopin